چغندر علوفه ای: علوفه ی خوشخوراک در تغذیه دام

همیشه گفته شده است که چغندر علوفه ای برای گاو مانند شیرینی برای کودکان است، همیشه اولین انتخابی است که به دنبال آن می روند.

چغندر علوفه ای چیست و چه فوایدی دارد؟

با توجه به تاريخ کشت، چغندر علوفه ای در فصل پاييز به بعد نیز قابل برداشت است و پس از آن علوفه سبزی وجود ندارد. بنابراین استفاده از آنها در جیره غذایی دام همچون علوفه تازه مزیت های بسیاری دارد.

چغندر یک منبع غذایی با انرژی بالا و بسیار خوش طعم برای گاو است و منبع عالی کربوهیدارتی برای کمک به عملکرد شکمبه بوده و می تواند سبب افزایش وزن بدن در گاوها شده و همچنین خطرات زیست محیطی را نسبت به سایر خوراک ها کاهش دهد. 

تردی، آبدار بودن، خوشخوراکی، غنی بودن از مواد قندی و هضم پذيری بالای چغندر علوفه ای سبب تحريک اشتهای حيوان شده و عملکرد توليد دام را بهبود می بخشد.

با توجه به تركيبات كربوهيدراتي بالا در چغندر علوفه ای امكان جايگزين شدن با غلات جيره و در نتیجه كاهش خطر ابتلا به اسيدوز را به همراه دارد.

چغندر علوفه ای از کیفیت بالایی برخوردار است بدین صورت که خوراک به سرعت هضم می شود و گاوها ظرفیت بیشتری برای خوردن دارند. یک منبع الیاف مانند سیلاژ، یونجه یا کاه، لازم است تا گاوها برای مدت طولانی‌تری احساس سیری کنند تا پس از مصرف تمام محصول، به دنبال خوراک نگردند.

برای دامدران خرده پا که تعداد دام کمی دارند، نگهداری و مصرف تدريجی چغندر علوفه ای به صورت تازه خوری و روزانه روش کاربردی مناسبی است.

از مزایای تغذیه چغندر علوفه ای می توان به بهبود مصرف انرژی، مصرف ماده خشک، افزایش وزن زنده و اسکور بدنی در گاوهای گوشتی به ویژه در گاوهای نر جوان اشاره کرد.

مواد مغذی چغندر علوفه ای:

مقدار پروتئین موجود در برگ و طوقه آن 13-11 درصد و در طوقه آن به تنهایی 8-7 درصد می باشد. مقدار فیبر نامحلول در شوینده خنثی کمتر از 15 درصد، مقدار کلسیم 5/0 -4/0 درصد و مقدار فسفر موجود در آن کمتر از 2/0 درصد می باشد.

مواد ضدتغذيه ای چغندر علوفه ای

1. اسيد اگزاليک موجود در برگ آن، از طريق باند شدن با مواد معدنی مانند کلسيم و منيزيم آنها را به شکل نامحلول در آورده و از دسترس خارج می کند. لازم به ذکر است که واريته های جديد ميزان کمی اسید اگزالیک دارند و در صورت رعايت ميزان مصرف و توجه به دوره توليد خطری از اين بابت ندارد.
2. مسموميت نيتراته که در اثر مصرف بيش ازحد کود اوره يا سرمازدگی در مزارع چغندر علوفه ای به وجود می آيد. 

سيلو کردن چغندر علوفه ای به عنوان راهکاری جهت کاهش سطوح مواد ضدتغذيه ای در آن مطرح می باشد.

توصیه های مصرف چغندر علوفه ای در تغذیه دام:

به طور کلی، کشاورزان باید به دنبال تغذیه گونه‌ای از چغندر باشند که دارای مقدار ماده خشک بالاتری است که سطح انرژی بالاتری در شکل تازه خود داشته باشد و در نتیجه پاسخ بهتری را از سوی حیوانات ارائه دهد. 

هنگام تغذیه چغندر علوفه ای باید از یک ماده معدنی مناسب استفاده کرد تا اطمینان حاصل شود که عملکرد به خطر نمی افتد، زیرا چغندر از سطح کمی از مواد معدنی به ویژه فسفر برخوردار است. هنگامی که به گاوهای بیش از 500 کیلوگرم وزن بدن چغندر علوفه ای تغذیه می شود، مقدار آن نباید از 25 کیلوگرم وزن بدن دام در روز تجاوز کند و مکمل پروتئین و مواد معدنی مناسب باید در اختیار دام قرار گیرد. به دلیل مقدار فیبر کم چغندر، برای اطمینان از عدم ایجاد ناراحتی های گوارشی، باید همراه با سیلو یا کاه استفاده شود. همچنین به دلیل مقدار پروتئین پایین آن، هنگام تغذیه چغندر علوفه­ای مهم است که از مکمل های پروتئینی در جیره دام ها استفاده نمود. 

استفاده از چغندر علوفه ای در جیره باید به آرامی و به مرور زمان انجام شود تا میکروارگانیسم های شکمبه سازگاری کافی را داشته باشند. در طول دوره عادت پذیری کلش در اختیار دام قرار گیرد.

گاوهایی که در زمستان با چغندر علوفه ای تغذیه می شوند، مقدار توصیه شده مصرف چغندر علوفه ای چرا شده 9-10 کیلوگرم ماده خشک می باشد.

از 1 تا 2 کیلوگرم ماده خشک در روز برای هر گاو شروع می شود و هر دو روز یکبار بیش از 1 کیلوگرم ماده خشک اضافه نکنید و طی 14 روز به 10 الی 15 کیلوگرم در روز افزایش می یابد.

نکته: هنگام تغذیه گاوهای شیرده، بیش از 30 درصد جیره را به عنوان چغندر علوفه ای تغذیه نکنید.

انتخاب نوع صحیح کنسانتره برای مکمل مهم است، خوراکی با سطوح بالای منابع فیبر قابل هضم مانند پوست سویا را هدف قرار دهید و همچنین از موادی که حاوی سطوح بالای قند هستند در کنسانتره به دلیل سطوح موجود در چغندر علوفه ای اجتناب کنید. 

تهیه چغندر برای تغذیه و نگهداری

تمام چغندرهای برداشت شده باید به طور کامل شسته شوند تا آلودگی خاک از بین برود و برای کمک به بهبود مصرف، خرد شوند. تغذیه با چغندر نیمه شسته یا شسته نشده در مدت زمان طولانی ممکن است بر عملکرد شکمبه تأثیر بگذارد و همچنین می تواند بر در دسترس بودن مواد معدنی در حیوان تأثیر بگذارد. 

امکان سیلو سازی چغندر علوفه ای:

سيلو كردن كل بوته چغندر علوفه اي با توجه بهمقدار پروتئين بالاتر برگ، درصد پروتئين كل سيلو را مي تواند در حد قابل قبولي بهبود ببخشد. یکی از مشکلات در هنگام سیلو کردن چغندر علوفه ای، بالاتر بودن مقدار رطوبت آن است که می توان با افزودن 10 الی 12 درصد کاه خرد شده به چغندر علوفه ای برطرف نمود.